VIROVITICA, hram Vaznesenja Gospodnjeg, sagrađen 1813. godine u gradskom parku. Porušen je do temelja u Drugom svjetskom ratu, nije obnavljan, crkvište oduzeto i nacionalizovano.
Naša parohija nosi naziv Virovitičko-gaćiška. Nalazi se u sjevernom dijelu Eparhije pakračko-slavonske i teritorijalno obuhvata područje grada Virovitica, opštine Lukač, Gradina i Suhopolje u Virovitičko-podravskoj županiji, kao i dio Bjelovarsko-bilogorske županije: opštine Đulovac (CO Katinac) i opštine Voćin (CO Lisičine).
Parohija obuhvata pet crkvenih opština: Gaćište, Borova, Dijelka, Katinac i Lisičine. Prostire se na teritoriji od 80 kilometara i sačinjavaju je 33 mjesta.
U narednom periodu ćemo govoriti o proslavi praznika kome je posvećen hram u Gaćištu. Iz tog razloga smatramo za umjesno započeti objašnjenje prvog dijela naziva naše parohije. Ovoga puta vašoj ljubavi preporučujemo samo nekoliko istorijskih činjenica.
Filip Škiljan konstatuje sledeće: „U Virovitici, na rubu gradskog parka … do dvorca, stajala je pravoslavna parohijalna crkva posvećena Vaznesenju Gospodnjem… za koju je ikonostas oslikao 1855. paroh Georgije Marković. Hram su srušili ustaše tokom Drugog svjetskog rata tako da se od njega ne poznaju ni tragovi.“
O pravoslavnom hramu u našem gradu, koji neki nazivaju hram Hrista Spasitelja u Virovitici, dok je u spisima poznat kao „crkva na jelisavetinom šetalištu“ govori i Dušan Kašić. U svom izlaganju najprije citira šematizam Pakračke eparhije za 1898. godinu gdje nalazimo da je parohijska crkva Vaznesenja Gospodnjeg, podignuta 1813. – matice crkvene od 1814. Paroh: administrira paroh borovski. Parohijski dom ima i sesije 6 jutara. Predsjednik opštine Glišo Vučetić, blagajnik porez.ureda.“ U parohiju spadaju i okolna dobrovoljačka sela, naseljena na spahijskim imanjima poslije 1918. godine. To su na lukačkom području Brezovo Polje, Rit, Dijelka, Ada, Terezino Polje, Zrinj, Netača, Katinka i dalje uz Dravu Okrugljača i Novi Bogdanovac (Stara Bukovica). Neka od ovih naselja sagradila su uskoro svoje crkve.
Izvori:
Filip Škiljan, Kulturno-historijski spomenici Zapadne Slavonije, Zagreb 2010, 311;
Dušan LJ. Kašić, Srpska naselja i crkve u sjevernoj Hrvatskoj i Slavoniji, Zagreb 1988, 283-284;
Mažuran, Popis, 61.; Grujić, Pakračka eparhija, 206;
Šematizam PE 1898, 64-65, 1910, 819.;
Glas sv. Ćirila i Metodija, Zagreb 1982, br.111-114,29.; Za taj period vidi: I. Mažuran, Virovitica pod Turcima, Osječki zbornik5, 121-131;
O. Zirojević Turska utvrđena mesta na pordručju današnje Vojvodine, Slavonije i Baranje¸Zbornik za istoriju MS 14, Novi Sad 1976, 99-143. (Iskaz Stanko Desančić, paroh (Velika Bršljenica; A. Horvat, „O spomenicima kulture u virovitičkom kraju“ u: Virovitički zbornik 1234.-1984. Virovitica 1986, 355.)
